Det er det fordømte vatnet på alle kantar,
det tvingar meg til å sitje på kafe.
Slapp eg å tenkje på at vatnet ligg rundt meg som kreft,
kunne eg ha sove som eit barn.
Mens gutungane reiv av seg kleplagga for å symje,
døydde tolv personar i eitt rom av trykket.
Når morgonen gryr, og tiggarkjerringa sklir uti vatnet
i det same ho skal vaske eine patten,
ligg eg og venner meg til stanken frå hamna,
ligg eg og venner meg til denne kvinna som natt etter natt,
og på same måten støtt, runkar soldaten som står vakt
mens fiskane søv.
Ein kopp kaffi får ikkje vekk den fikse ideen min,
for ein gong levde eg sorglaust som ein Adam.
Kva var det som drog med seg forvandlinga?
Den evige ulykka det er å hugse.
Viss du kunne skape om att alle samanhengane,
og gi meg landet attende utan vatnet,
då skulle eg drikke alt saman og spytte det på himmelen.
Men eg har sett musikken som sit i hoftene,
eg har sett negerkvinnene danse med romglas på hovudet.
Ein må sprette ut av senga heilt sikker på
at tennene har vakse,
at hjartet snart kjem ut av munnen på deg.
Uniforma til den drukna sjømannen ligg enno og flyt mellom skjera.
Ein må sprette ut av senga og finne hovudvena til havet og tappe
det for blod.
Eg har begynt å fiske frenetisk etter svamp,
mirakelskapningen som kan klemme ut kvar minste vassdrope
og leve tørt.
I kveld måtte eg gråte, da eg møtte ei gammal kone
som har levd i hundreogåtte år med vatn på alle kantar.
Det må bitast, og skrikast, og klorast.
Eg har gitt mine siste instruksjonar.
Dufta av ananasen kan stanse ein fugl i flukta.
Dei elleve mulattane slost om frukta,
dei elleve falliske mulattane døydde i strandkanten.
Eg har gitt mine siste intruksjonar.
Vi har alle kledt oss nakne.
Eg kom mens dei helte brennevin i barbarjomfrua,
mens dei dynka golvet med rom og føtene var som lanser,
nett når ein kropp i ei seng kunne verke skamlaus,
nett i den augeblinken ingen trur på Gud.
Dei første akkordane og den gamle, gamle verden:
På kyrkjeleg vis ei svart ei og ei kvit ei og spruten som står.
For å bli trist luktar eg meg under armane.
Det er i dette landet det ikkje finst ville dyr.
Eg tenkjer på hestane til conquistadorane som bedekte hoppene,
eg tenkjer på den ukjende rytmen av areito
forsvunnen til evig tid,
eg må streve skikkeleg for å sjå klart for meg
den første kjønnskontakten i dette landet, og det første liket.
Alle blir alvorlege når bongótromma opnar dansen.
Berre europearen las kartesianske meditasjonar.
Dansen og øya omgitt av vatn på alle kantar:
flamingofjør, piggfinnefiskebein, basilikumkvastar, avokadokjernar.
Den nye høgtidstrongen som har komme til øya.
Å landet mitt, så ungt, du har ikkje lært å definere!
Kven kan le på denne dystre steinen der dei ofra hanar?
Fredsæle ñañigos senkar dolkane i takt.
Som ei anonafrukt kan hjartet spiddast utan at eit brotsverk er gjort.
Ei hand på tres-gitaren, så kan den farlege caimitofargen vere der, blankare enn ein spegel i den fuktige natta,
likevel fjernar den vakre vinden seg frå palmelundane.
Stakk du fingrane i kjøtet på den frukta, ville du tru på musikken.
Mor mi vart stukken av ein skorpion da ho gjekk med barn.
Kven kan le på denne steinen der dei ofra hanar?
Kven kan halde seg når las claves* smell?
Og når flammetreet trolsk logar opp, kven er da for god til
å drukne seg i det?
Ynglingblodet drikk vi av blankpussa graskarskåler.
No er det ikkje ein tiger som går forbi, men skildringa av ein.
Dei kvite tanngardane som skjer hol i natta,
og så dei kinesartennene, forsvoltne på frukost etter
katekismetimen.
Framleis kan desse menneska frelsast frå himmelen,
for i takt med salmesongen handterer møyene med øvde fingrar
fallosane på mennene.
Den heftige bølgja veltar inn i storsalen for dei bøygde kne.
Ingen tenkjer på å be og trygle, takke og prise, stå fram med vitnemål.
I ei lattersalve går lufta ut av heilagdommen.
Det første den kjem borti, kan vél vere dei kaotiske symbola på kjærleik,
heldigvis kjenner vi ikkje til raffinert vellyst og nyting à la française,
eller det perfekte gledesmennesket eller den frekke, faglærte hora,
kjenner vi ikkje strategisk plasserte speglar.
veit vi ikkje å bere syfilisen med ei svanes avslappa eleganse,
veit vi enno ikkje at denne elegante, men dødelege praksisen er noko vi temmeleg snart skal lære.
Kroppane i det mystiske, tropiske regnyret,
i yr om dagen, i yr om natta, alltid i dette yret,
kroppane som opnar sine millionar auge,
kroppane som, dominerte av lyset, kryp saman
når huda blir myrda,
kroppane som fortærer lysbølgjer så dei tar fyr og brest som logande
solsikker
over det stilleståande vatnet,
kroppane i alt vatnet — som slokna trekol driv dei mot havet.
Det er forvirring, det er skrekk, det er overflod,
det er jomfrudommen som tar til å gå tapt.
Roten mango i det turre elvefaret formørkar min forstand,
og eg kliv opp i det høgste treet for å falle ned som ei frukt.
Ingen ting kunne halde att denne kroppen som er meint for hesteskorne,
så urovekkjande fanga mellom poesien og sola.
Eg eskorterer modig det gjennombora hjartet,
køyrer den spissaste stiletten i nakken på dei som ligg og søv.
Tropeheten spring fram så strålen står gjennom hovudet mitt,
pressa hardt mot nattskorpa.
Arvemedynken til den gullhaldige sanden
kveler høglydt dei spanske hoppene,
og kvervelvinden rotar til den mest skråklipte hesteman.
Eg kan ikkje sjå på med så vidopne auge.
Ingen kan det med å sjå på, studere, kle av ein kropp.
Det er denne forvirrande handa som spøkjer i det grøne,
mens kvelarane reiser rundt i kantane på regnbogen.
Eg ville ikkje få augekast til å gro langs kjærleikens einsame bane.
Eg stansar ved visse tradisjonelle ord:
Plaskregnet, siestaen, sukkerplantasjen, tobakken,
og utan vidare, knapt nok onomatopoetisk,
tar eg eit sjumilssteg over musikken i orda,
og seier: vatnet, middagstida, sukkeret, røyken.
Eg set saman orda:
Plaskregnet slår på hesteryggane,
i halen på ein hest er siestaen bunden,
mens sukkerplantasjen fortærer hestane,
og hestane på mystisk vis forsvinn inn
i det mørket som strøymer ut av tobakken,
den siste gesten til siboneyindianarane* mens røyken driv
framom galgen
lik dødens kjerre,
siboneyanes siste vink,
og eg grev i denne jorda for å finne gudebilda og skape meg ei historie.
—
Folkeslaga og historiene deira i munnen på heile folket.
—
Plutseleg sit den gullasta galeasen i munnen
på ein av forteljarane,
og tannlause Cadmo begynner å spele bongó.
Denne gamle sorga til Cadmo, og hans tapte prestisje:
På ei tropeøy er det dei siste raude blodlekamane til ein drake
som, keisarleg og verdig, fargar kappa til ei tid som er omme.
—
Dei evige historiene opp imot den eine om sola,
dei evige historiene til dette landet som føder narrar og
skravlebytter,
dei evige historiene om dei negrane som vart til noko,
og kvite som ikkje vart til noko,
eller omvendt eller som de finn for godt,
dei evige historiene, kvite, svarte, gule, raude, blå,
– heile fargeskalaen eksploderer over mitt brennande hovud –
den evige historia om den kyniske fliren til europearen
som kom for å klemme på brystvortene til mor mi.
Den skrekkelege søndagsvandringa i sirkel,
det mørke spelet til føter som lagar ringar i sanden,
den forgifta rørsla til hælen bort frå piggsvinvifta,
dei uhyggelege mangrovane,
alt dette ligg som eit kreftbelte rundt øya,
mangrovane og den stinkande sanden
tar knipetak om korsryggen på øybuane.
Berre ein flamingo kan verkeleg lyfte seg.
Ingen kan komme ut, ingen kan komme ut!
Livet i ei trakt, der raseriet ligg som tjukk fløyte.
Ingen kan komme ut:
Sjøl den bitteminste hai ville nekte å frakte ein kropp som var heil.
Ingen kan komme ut:
Ei stranddrue fell ned på panna til kreoljenta
som sit og veiftar seg matt i gyngestolen
og «ingen kan komme ut» endar i ei fælande smelling
med claves.
Kvar og ein et laus på delar av øya,
Kvar og ein legg i seg av fruktene, steinen og møkka,
kvar og ein set tennene i den flekken skuggen hans har forlate,
kvar og ein sender munnfullar ut i tomrommet der sola venner seg til det,
kvar og ein, med munnen open som ein vasstank, demmer opp vatnet
i havet, men som hesten til Baron von Münchhausen
slengjer dei det berre patetisk bakom seg,
kvar og ein i beiskt arbeid med å kappe
kantane av den vakraste øya i verden,
og kvar og ein prøver å få dyret til å gå,
dette dyret som eldflugene har kryssa.
Men dyret er dovent som ein vakker hann
og strid som ei primitiv ho.
Dyret går faktisk kvar bidige dag gjennom dei fire kaotiske tidspunkta,
dei fire tidspunkta då ein kan sjå på det,
der det ligg – med hovudet mellom beina – og studerer horisonten med vondt auge,
dei fire tidspunkta då kreften opnar seg:
demring, middag, skumring og natt.
Dei første dropane av beiskt regn slår mot ryggen på dyret
heilt til huda høyrest ut som eit par maracas i øvde hender.
Det er nå eit vennleg mysterium kunne falde seg ut,
som eit laken eller eit kvitt flagg,
men skredet av vellystige grønfargar druknar dei våte tonane,
og monotonien invaderer den svøpande tunnelen av blad.
Det lysande sporet etter ein ikkje fullboren draum,
eit karneval som startar når hanen gjel,
mens skodda iskaldt dekkjer over skandalen på savannen,
og kvar palme frekt kastar seg ut i ein grøn leik med vatn,
ja, med glødande trekantjern stikk dei hol i brystet på dei første vassberarane,
og vassøyla sender damp opp i solansiktet hanen sydde.
Det er den fryktelege timen.
Skoddeetarane fordampar,
drar seg dit sumpen ligg lågast,
og eit kaimanauge ser godlyndt på.
Det er den fryktelege timen.
Yara sender ut nattelyset siste gong
og jagar hestane ut i mangrovegjørma.
Det er den fryktelege timen.
Som ei eldkule styrtar skrekkhøna,
og så er det på tide å få seg kaffi.
Kva kan sola gjere i så trist eit folk?
Dagens dont krullar seg godt om halsen på karane,
mens mjølka fell, fortvila.
Kva kan sola gjere i så trist eit folk?
Med dødeleg eleganse opnar machetesvingarane svære lysningar i fjellsida,
den sørgjeleg triste øgla gjer sitt klossete sprang i ein foss av blod,
mens machetekarane som kjem med lass på lass av lys, blir mørkare og mørkare
— til sist har dei same fargen som ein egyptisk kjellargang.
Kven kan håpe på nåde i denne timen?
Fortumla kjem eit folk seg ut av sitt eige skinn
og blir søvndrukne av lyset,
dette eksplosive rusmiddelet som kan starte ein dødeleg draum
i dei vakre augene til menn og kvinner,
i dei enorme og dunkle augene til desse folka,
auge som byr huda inn til kven veit kva for underlege ritual.
Huda, i denne timen strekkjer ho seg ut som ei båe
og bit seg fast i sine eigne grenser,
huda set i å skrike som ein galning, som ei vill purke,
huda prøver å dekkje seg til så ho ikkje skal lyse så, med palmebork,
med kongepalmefiber som vinden har bore med seg i farten,
ja som ein rasande dekkjer huda seg med klatrepapegøyar og kaktusblomst,
meiningslaust breier ho over seg dystre tobakksblad
og restar av skumle forteljingar,
og når heile huda er ei einaste mørk kule,
legg skrekkhøna eit drivkvitt egg.
Dekk til! Dekk til!
Men lyset er langt komme, det trengjer seg inn,
perverst, på skrå og beint på,
lyset er ein diger sugekopp, det er ein skuggesugar,
og sakte lyftest hendene mot augene.
Dei mest useielege løyndommar er sagde:
Lyset løyser tungene,
lyset løyser armane,
lyset kastar seg over eit fruktfat med guayaba,
lyset kastar seg over kvite og svarte,
lyset deljar laus på seg sjøl,
går i krampe frå eine sida til hi,
begynner å sprikke, rivne, eksplodere,
lyset er i gang med si mest skremmande forløysing,
lyset er i gang med å føde lys.
Klokka er tolv middag.
Slik eit heilt folk kan døy av lys, kan det døy av pest.
Ved middagsbel blir fjellet fullt av usynlege hengekøyer,
og der ligg mennene og liknar blad i drift på metalliske vatn.
I denne timen ville ingen greie å uttale det namnet dei held kjærast,
ikkje lyfte armen for å kjærteikne eit bryst;
i denne kreftens time ville ein framand, kommen frå fjerran strand for høyre
kva prosjekt vi har i gang, eller kor mange som døyr av tropesjukdommar her på øya, måtte gjere rekning utan vert.
Ingen ville høyre etter, men stå med oppvende handflater,
med søvnige dottar i øyrene,
og porene tetta med ein voks av elegant keisemd
og den dødelege drikken som heiter forgangen ære.
Kor på denne skyfrie himmelen finst det eit toreskrall
sterkt nok til å flengje trommehinna på dei som søv?
Kor finst ein steinalderkonkylie grov nok i målet
til å sprengje trommehinna på dei som søv?
Konkyliemenneska, eremittkrepsmennska, tunnelmennenska.
Å folket mitt, så ungt, du har ikkje lært å velje og vrake!
Å folket mitt, så guddommeleg retorisk, og du har ikkje lært å fortelje!
Som lyset, som barndommen er du enno utan ansikt.
Brått begynner middagstimen å røre på seg,
begynner å røre på seg inne i seg sjøl,
den statiske middagstimen bevegar seg, vaklar litt,
middagstimen reiser på seg, så full av luft
at han trugar med å rivne i saumane,
denne udanna timen som verken eig tyngde eller tragedie,
denne middagstimen som pissar oppover,
som pissar midt imot den veldige vasslatinga til
Gargantua frå tårna på Notre Dame,
og den slags forteljingar, lesne av ein øybuar som ikkje aner
kva eit målretta kosmos er for noko.
Middagstimen blir til skumring og verden får tydelege kantar.
I skumringslyset ordnar eit yagrumalauv* fløyelshåret
med si sølvfarga bakside til spegel, den første spegelen.
Dyret ser på med sitt vonde auge.
I denne kritiske stunda utvidar pupillen seg, strekkjer seg
heilt til den fattar lauvet.
Så lèt dyret blikket fare over formene som er sådde over ryggen på det
og menneska som ligg strødde på bringa.
Dette er beste tida, om ein vil sjå verkelegheita i dette landet.
Ikkje ei kvinne og ein mann ansikt til ansikt,
men omrisset av ei kvinne og ein mann ansikt til ansikt,
vektlause går dei opp i kjærleiken,
og på ein slik måte at Newton skamfull tar beina på nakken.
Ei åkerhøne skrik for å varsle angelus:
abrus precatorius, anona myristica, anona palustris.
Eit vegetalt litani utan nokon verden bortafor denne
stig opp framfor elskhugens blomsterbogar:
eugenia aromatica, eugenia fragrans, eugenia plicatula.
Paradis og helvete går under, og berre jorda består:
ficus religiosa, ficus nitida, ficus suffocans.
Og jorda produserer i hundreåras hundreår:
panicum colonum, panicum sanguinale, panicum maximum.
Minnet om ein naturleg poesi, utan kodar, kjem over lippene mine:
diktarens tre, kjærleikens tre, forstandens tre.
Ein poesi som lik spyttet eine og åleine høyrer munnen til:
calenturablomster, voksblomster, Y-tre-blomster.
Ein mikroskopisk poesi:
Jobs tårer, Jupiters tårer, kjærleikens tårer.
Men natta fell over poesien og formene fordunstar.
På denne øya er det første natta gjer å vekkje luktesansen:
Alle nasane, alle nasevengene blafrar i vinden
på jakt etter ein blomster ingen kan sjå;
natta gir seg til å krase kronblad i tusental,
natta drar over seg lengdegrader og breiddegrader av lukt,
kroppane finn kvarandre i lukta,
kjenner att kvarandre i denne særeigne lukta vår natt kan mane fram;
lukta svingar dirigentstaven over alt som går for seg i natta,
lukta går med i dansen, pressar seg mot güiroen*,
lukta kjem ut av munnen på musikkinstrumenta,
set seg i foten på dei som dansar,
forsamlinga et i seg store mengder lukt,
så opnar dei døra og para sluttar seg til natta.
Natta er ein mango, ein ananas, ein sjasmin,
er eit tre som står framfor eit anna tre utan å røre greinene,
natta er eit duftande slag på dyrekjaken,
ei sterilisert natt, ei natt utan sjeler i nød,
utan minne, utan historie, ei antillisk natt:
ei natt avbroten av europearen,
den uunngåelege figuren som fer forbi og legg att sin strålande lorthaug,
i høgda, fem hundre år, eit knirk i hjulet til den antilliske natta,
og ei avføring overvunnen av luktene i den antilliske natta.
Om det er ein prosesjon, ein congadans,
eit dansefølgje eller eit opptog har ingen ting å seie.
Natta veltar inn med si lukt og alle får lyst til å kopulere.
Denne lukta veit å rive maskene av sivilisasjonen,
veit at mann og kvinne uansett kjem til å møtast i bananlunden.
Å pisangpalme, å paradismuse, ver dei elskandes verje!
Ein treng ikkje vinne himmelen for å nyte den,
to kroppar i bananlunden er like mykje verdt som det første paret,
dette fordømte paret som vart gjort til symbol på brotet.
Å pisangpalme, å paradismuse, ver dei elskandes verje!
Vi vil ikkje ha himmelske makter, men jordisk nærvær,
At jorda verjer oss, at begjæret er vår verje,
til all lykke har vi ikkje himmelen i blodet,
vi kjenner berre at den fysisk finst
når regnet er sendebod og slår oss i hovudet.
Midt i regnet, midt i lukta, midt i alt det verkelegheita er,
blir eit folk til, og forsvinn, og legg etter seg vitnemål:
ei dødsvake, ein bygdefest, eit brotsverk, ei hand,
alt rørt saman, blanda saman, smelta saman i den evige bølgjerørsla,
og mens dei helsar så vidt, flekkjer tenner, dunkar kvarandre i ryggen,
stig eit folk uredd ned, på digre møkkadungar,
mens dei kjenner vatnet omgi seg på alle kantar,
lenger og lenger ned, mens havet stikk dei i ryggen;
blir eit folk ved dyret si side når avreisetimen er kommen,
mens dei brøler utover havet, fortærer frukt, ofrar husdyr,
stadig lenger ned, til dei veit kor mykje ho veg, øya;
veit kor mykje ei øy veg i kjærleiken frå eit folk.
(1943)
Til norsk ved Tove Bakke. Henta frå boka , Samlaget 2001.
